Amerikaanse onderzoekers hebben nieuwe aanwijzingen gevonden dat een gordelroosvaccinatie de kans op dementie kan verkleinen. De onderzoekers bekeken medische dossiers van ruim 280.000 ouderen.

Daaruit bleek dat ouderen die een vaccinatie met Zostavax kregen, binnen zeven jaar na de prik 20 procent minder vaak de diagnose dementie kregen dan ouderen die het vaccin niet hadden gekregen.

Voor het onderzoek werd gebruikgemaakt van een vaccinatieplan dat meer dan tien jaar geleden in Wales plaatsvond. Volgens nationaal beleid kwamen ouderen die op of na 2 september 1933 geboren waren, vanaf 1 september 2013 in aanmerking voor de inenting.

Door dit beleid ontstond er een natuurlijk experiment. Ouderen werden door het beleid automatisch in twee groepen verdeeld. Onderzoekers vergeleken individuen die een week na elkaar geboren waren: iets meer dan 52 procent werd geboren na de vaccinatiedatum, de andere groep ervoor.

"Degenen die een week voor 2 september 1933 zijn geboren, verschillen waarschijnlijk zeer weinig van degenen die een week later werden geboren," schrijven de onderzoekers in het wetenschapsblad Nature.

Verlaagde kans op dementie

Het onderzoek hield rekening met het feit dat niet alle ouderen geboren na 2 september 1933 het vaccin hebben gekregen. Volgens de cijfers hadden ouderen die de vaccinatie kregen 20 procent minder kans om dementie te krijgen. Bij vrouwen waren de effecten sterker.

"Voor het eerst kunnen we met meer zekerheid stellen dat het Zostavax-vaccin de kans op dementie verlaagt," zegt de Britse hoogleraar epidemiologie Pascal Geldsetzer tegen de Britse krant The Guardian. "Als er echt een causaal verband is, is dit een enorm belangrijke bevinding."

Verband onduidelijk

Het is niet de eerste keer dat het Zostavax-vaccin in verband wordt gebracht met een verlaagd risico op dementie. Toen het voor het eerst werd toegediend in de VS in 2006, wezen meerdere onderzoeken er al op dat gevaccineerden minder vaak dementie ontwikkelden.

Onderzoekers van de universiteit van Oxford in Engeland ontdekten vorig jaar dat een nieuwere variant van het vaccin, Shingrix, een sterker effect had.

Het is onduidelijk hoe het vaccin zou beschermen tegen de ontwikkeling van de hersenziekte. Anupam Jena, hoogleraar aan Harvard, schrijft in Nature: "De bevindingen zijn heel bijzonder." Het vaccin zou een goedkoop middel kunnen zijn, dat veel breder kan worden ingezet dan waar het eigenlijk voor bedoeld was.

Nederland

In Nederland hebben 310.000 mensen dementie, schrijft Alzheimer Nederland. 1 op de 5 mensen krijgt de ziekte, onder vrouwen is dat 1 op de 3. Naarmate je ouder wordt, wordt de kans op dementie groter.

Door de vergrijzing neemt het aantal mensen met dementie toe. Naar verwachting zullen in 2040 een half miljoen mensen in Nederland de ziekte hebben. Dementie is niet te genezen, maar met een goede behandeling wel te vertragen.

Hoofdonderzoeker Julia Dudley van het alzheimer-onderzoekscentrum in Engeland hoopt op nieuw onderzoek naar de werking van het vaccin tegen dementie. Dat zou mogelijk veel kunnen betekenen voor preventie van dementie en behandeling.

"Hoewel eerdere onderzoeken een verband suggereerden, laat dit onderzoek sterker bewijs zien, met een groter voordeel voor vrouwen", aldus Dudley tegen The Guardian.

De VS komt met een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie. Dat heeft president Trump bekendgemaakt in een toespraak vanuit de tuin van het Witte Huis. Voor alle landen wereldwijd komt een minimumheffing op de import naar de VS van 10 procent, maar voor diverse landen is dat percentage fors hoger.

Internationale media melden dat de heffingen op 9 april van kracht worden, maar dat is nog niet officieel bevestigd.

Trump voert de heffingen in, omdat andere landen volgens hem Amerikaanse producten belasten. Hij noemde hierbij als voorbeeld de btw. Die belasting geldt in Europa op alle producten, niet alleen Amerikaanse.

Trump spreekt van het gelijktrekken van tarieven. Elke heffing of belasting die wordt geheven over Amerikaanse producten in het buitenland wordt volgens de president nu aangepakt. "Ze doen het ons aan, dus we gaan het terugdoen."

Trump hield een bord omhoog met alle landen waartegen algemene importheffingen worden ingesteld:

Opvallend genoeg stonden Canada en Mexico niet op het lijstje met landen die te maken krijgen met de hogere importheffingen. Later maakte het Witte Huis bekend dat de eerder aangekondigde tarieven van 25 procent voor de twee buurlanden, die twee keer werden uitgesteld, nu toch worden ingevoerd.

Voor sommige landen is het percentage fors hoger dan voor de EU. Zo kan Taiwan op een tarief van 32 procent rekenen voor de export naar de VS. Voor China wordt dat 34 procent, Vietnam kan zelfs 46 procent tegemoet zien. Voor het Verenigd Koninkrijk gaat juist het laagste tarief van 10 procent gelden.

De president had vorige week al aangekondigd dat er heffingen van 25 procent zouden komen op auto's uit het buitenland, dat heeft hij vanavond bevestigd. Die importheffingen gaan morgen (Amerikaanse tijd) in.

Met het doorzetten van deze importheffingen wil Trump het aantrekkelijker maken om in de VS te produceren. Volgens hem heeft het land de afgelopen decennia te veel fabrieken naar het buitenland laten vertrekken en zijn er daardoor veel banen verloren gegaan. Door nu producten uit het buitenland veel duurder te maken kan dit worden teruggedraaid, is het idee.

Twijfels

Maar economen hebben twijfels of Trumps agressieve heffingenstrategie de VS veel voordeel oplevert. Ook in zijn eerste termijn als president had hij zulke heffingen ingevoerd, maar de kosten van tarieven op staal kwamen bijvoorbeeld vooral bij Amerikaanse autokopers terecht. Verschillende landen reageren ook nu weer op het Amerikaanse protectionisme door zelf importheffingen tegen de VS te verhogen.

Voorafgaand aan zijn toespraak had Trump deze dag al omgedoopt tot 'Bevrijdingsdag'. Hij werd toegejuicht toen hij die term gebruikte. "Deze dag zal voortleven als de wedergeboorte van de Amerikaanse industrie. We gaan de VS weer rijk maken."

Dreigen met heffingen

Al sinds zijn inauguratie in januari heeft Trump gedreigd met importheffingen. Hij heeft al eens nieuwe tarieven aangekondigd, maar stelde ze daarna ook weer geheel of gedeeltelijk uit. Tot vandaag zijn alleen de heffingen van 25 procent op staal en aluminium en 20 procent op alle goederen uit China daadwerkelijk van kracht geworden. Daar komt nu dus verandering in.

Deze wispelturigheid leidde de afgelopen maanden tot onzekerheid bij bedrijven binnen en buiten de VS. Tot de toespraak van Trump vanavond (Nederlandse tijd) wisten veel bedrijven niet of zij getroffen zouden worden door de nieuwe heffingen.

Is de handelsbalans tussen Europa en de VS wel zo oneerlijk?

De gemeente Utrecht kan voortaan informatie opvragen bij Duitse gevangenissen over Utrechtse gevangenen die in dat land een plofkraak hebben uitgevoerd. Het moet daardoor duidelijk worden wanneer de veroordeelde vrijkomt, zodat in Nederland een begeleidingstraject kan worden opgestart.

"Aan de ene kant moet je mensen straffen die over de schreef gaan", zegt burgemeester Dijksma. "Maar ze komen meestal niet beter uit de gevangenis dan ze erin gingen." Met een-op-een-begeleiding krijgen ex-gevangenen meer perspectief, verwacht ze. "We begeleiden ze ook om te voorkomen dat ze weer in oude fouten vervallen."

Bankbiljetten onbruikbaar

Opvallend vaak komen plofkrakers in Duitsland uit Utrecht en Amsterdam. De meest recente cijfers van het Bundeskriminalambt, de federale recherche in Duitsland, gaan over 2023. Toen kwamen 160 van de 201 plofkraakverdachten uit Nederland.

Veel Nederlandse plofkraakbendes wijken uit naar Duitsland, omdat maatregelen in Nederland de kans op een succesvolle plofkraak hebben verkleind. Zo zijn buitgemaakte bankbiljetten vaak onbruikbaar doordat ze na een explosie automatisch aan elkaar worden gelijmd.

De buurlanden werken al langer samen om dat aan te pakken, maar het uitwisselen van informatie over de afloop van een celstraf is nieuw.

Meer misdrijven

Vooral in de deelstaat Noordrijn-Westfalen, die aan Nederland grenst, komen veel plofkraken van Nederlanders voor. Minister van Justitie Limbach werkt graag mee aan het uitwisselen van de informatie. "Toen we veel plofkraken hadden sloten meer banken de pinautomaten. Daarom is het heel belangrijk voor ons om deze vorm van criminaliteit te stoppen", zegt hij. In Duitsland is het nog heel gebruikelijk om in winkels contant af te rekenen.

De plofkraak is vaak niet de enige misdaad die daders begaan, zegt Cecile Kosterman van de politie Midden-Nederland tegen RTV Utrecht. "Daders scheuren met een volgeladen achterbak van Duitsland naar huis", zegt ze. "Het is een risico om hard te rijden op de snelweg. We hebben daardoor ook in Nederland dodelijke slachtoffers gehad."

Volgens Kosterman worden de explosieven vaak in garageboxen bewaard waar ook mensen boven wonen. Bovendien wordt na een plofkraak illegaal geld in omloop gebracht in de maatschappij. "Daarmee stellen we ons land beschikbaar om wit te wassen, en dat wil je natuurlijk niet."

Beeldbellen

Vandaag diende Dijksma het eerste informatieverzoek in. De begeleiding verschilt per persoon. Het kan bijvoorbeeld gaan om fysieke bezoeken, beeldbellen of contact via het netwerk van de gedetineerde. Het is voor de gevangenen niet verplicht om de hulp van de gemeente aan te nemen.